کنفرانس بحران اقلیمی و اسکان بشر
تگنه - در تاریخ یکم اکتبر ۲۰۲۵، نماینده برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد (UN-Habitat) در کنفرانس تغییر اقلیم ۲۰۲۵ (COP30) حاضر شد. این کنفرانس که یکی از مهمترین گردهماییهای جهانی برای بحث درباره بحران اقلیمی است، که با حضور دولتها، سازمانهای بینالمللی و نهادهای مدنی برگزار گردید. نمایندگان سازمان اسکان بشر در این نشست تلاش کردند تا نقش حیاتی شهرها و سکونتگاههای انسانی در مقابله با تغییرات اقلیمی را برجسته سازد و نشان دهند که بدون سیاستهای شهری مانا، مقابله با بحران اقلیمی امکانپذیر نخواهد بود.
در سخنان نمایندگان این سازمان تأکید شد که شهرها در حال حاضر هم از عوامل اصلی انتشار کربن به شمار میروند و هم نخستین مکانهایی هستند که اثرات تغییر اقلیم را تجربه میکنند. افزایش حرارت، طوفانها، سیلهای ناگهانی و خشکسالی، زندگی میلیونها شهروند را تهدید میکند. از نگاه سازمان اسکان بشر، اگرچه شهرها بخشی از مشکلاند، اما میتوانند بخشی از راهحل نیز باشند؛ زیرا به عنوان مراکز نوآوری، سرمایهگذاری و مشارکت اجتماعی ظرفیت ایجاد تحولات گسترده در مسیر کاهش کربن و سازگاری با شرایط اقلیمی جدید را دارند.
یکی از موضوعات کلیدی مطرحشده توسط اسکان بشر در COP30، ضرورت برنامهریزی شهری سازگار با اقلیم بود. این سازمان تأکید کرد که سیاستهای اقلیمی نباید صرفاً در سطح ملی باقی بمانند، بلکه باید به درون شهرها نفوذ کنند و به دستورالعملهای روشن در حوزه معماری، زیرساخت، حملونقل و خدمات شهری تبدیل شوند. تنها در این صورت است که میتوان تابآوری واقعی در برابر بحرانهای اقلیمی ایجاد کرد. نمایندگان این سازمان همچنین خواستار اختصاص منابع مالی بینالمللی به پروژههای شهری شدند تا شهرهای کشورهای در حال توسعه، که بیشترین جمعیت آسیبپذیر را دارند، بتوانند مسیر سازگاری خود را هموار کنند.
در گزارش رسمی این نهاد، مفهوم تابآوری سکونتگاههای انسانی بهعنوان یکی از کلیدواژههای اصلی مطرح شد. تابآوری در اینجا صرفاً به معنای ساخت سازههای مقاومتر نیست، بلکه شامل تقویت شبکههای اجتماعی، ایجاد مشارکت مردمی و آموزش جوامع محلی نیز میشود. شهرهایی که ساکنانشان در فرآیند تصمیمگیری مشارکت دارند، نه تنها توان بیشتری برای مقاومت در برابر بحرانها دارند، بلکه میتوانند مسیر بازسازی و توسعه پس از رویدادهای مخرب را سریعتر طی کنند. از اینرو، سازمان اسکان بشر بر لزوم ترکیب سیاستگذاری بالا به پایین با مشارکت فعال جوامع محلی تأکید کرد.
افزون بر این، این سازمان یادآور شد که سکونتگاههای غیررسمی و مناطق فقیرنشین در شهرها بیشترین آسیب را از بحران اقلیمی میبینند. در چنین مناطقی، زیرساختهای ضعیف، نبود خدمات پایه و تراکم جمعیتی بالا موجب میشود که حتی حوادث کوچک به فجایعی بزرگ بدل شوند. بنابراین، سازمان اسکان بشر خواستار آن شد که برنامههای اقلیمی جهانی بهطور ویژه بر حمایت از این مناطق متمرکز شوند. این حمایت باید شامل سرمایهگذاری در مسکن ایمن، سیستمهای هشدار سریع، و دسترسی به منابع انرژی پایدار باشد.
در بخش دیگری از سخنان نمایندگان، موضوع همگرایی سیاستهای شهری و اقلیمی مطرح شد. به بیان سازمان اسکان بشر؛ اگر سیاستهای توسعه شهری جدا از سیاستهای اقلیمی تدوین شوند، امکان دستیابی به اهداف کاهش انتشار گازهای گلخانهای و حفاظت از محیط زیست وجود نخواهد داشت. شهرها بهعنوان مراکز اصلی مصرف انرژی و تولید پسماند، باید در خط مقدم این سیاستها قرار گیرند. این نهاد پیشنهاد کرد که یک چارچوب جهانی برای پیوند میان طرحهای شهری و برنامههای اقلیمی ایجاد شود تا هماهنگی بیشتری در سطح بینالمللی حاصل گردد.
بسیاری از تحلیلگران تأکید کردند که ورود مستقیم مسائل شهری به دستور کار کنفرانس تغییر اقلیم، نشانهای از تحول در نگاه جهانی به بحرانهای زیستمحیطی است. از این پس، شهرها نه صرفاً به عنوان مصرفکننده منابع، بلکه به عنوان کنشگران کلیدی در مسیر دستیابی به آیندهای مانا دیده میشوند. بدینترتیب، میتوان گفت مشارکت سازمان اسکان بشر در COP30 گامی استراتژیک برای تثبیت اهمیت شهرها در طرحریزی سیاستهای جهانی اقلیم.
