طراحی برای توانمندی؛ راهی برای زیستن
تگنه - شعار امسال اتحادیه جهانی معماران با عنوان «طراحی برای توانمندی» بر این نکته تأکید دارد که معماری باید فراتر از ایستایی و قدرت سازه عمل کند و بتواند بستری ایجاد کند که اجتماع انسانی در آن رشد کند، اقتصاد پایدار داشته باشد و محیط زیست با دوام باشد. ایستایی بنا ضرورت معماری است؛ ارزش افزوده آن در پیوند با اجتماع و محیط معنا مییابد.
قدرت سازه اگر به عملکرد بهینه و توانمندی کاربران گره نخورد، حتی بقای کالبُد ساختمان نیز تضمین نمیشود. معماری نه فقط پدیدآورنده بناهای استوار، بلکه بستر توانمندی زیست و رشد اجتماع است. توان تحمل بار مصالح، استعارهای از توان تحمل بارهای اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی در معماری است و نشان میدهد که ساختمانها تنها زمانی موفقاند که تابآوری اقتصادی و اجتماعی نیز در آنها لحاظ شود.
توانمندی در معماری تنها به معنای سازهای قدرتمند نیست، بلکه به معنای زیستی توانمند، اقتصادی پایا و اجتماع مانا است. تابآوری معماری زمانی کامل است که میان دوام فیزیکی و دوام اقتصادی، دوام زیستی-اجتماعی تعادل برقرار شود. معماری آینده، معماری است که قدرت سازه و جذابیت فرم را با توانمندی اقتصاد، اجتماع و تابآوری محیطی پیوند میزند و شرایطی برای رشد و استمرار انسانی فراهم میآورد.
توانمندی اجتماعی زمانی معنا پیدا میکند که معماری بتواند فرصتهای رشد، بستری عادلانه و مشارکتجو را برای شهروندان فراهم سازد. توانمندی اقتصادی در معماری به معنای بهرهوری منابع، فراهم کردن محیط برای رشد، احترام به سرمایههای عمومی، تأمین فضای کافی برای عموم اقشار و ایجاد ارزش در بستر زمان است. توانمندی زیستمحیطی یعنی معماری با طبیعت در تقابل نباشد، بلکه همزیستی و همافزایی با آن ایجاد کند و محیطی دوستدار طبیعت ارائه دهد.
طراحی محیط برای زندگی است نه تفاخر و تجمل؛ ابتدا باید به نیازهای اولیه و کیفیت بخشی به زندگی پاسخ داد و بستر رشد و توانمندی فراهم شود. ساختمانها امروز هرچقدر هم محکم و با سازه قدرتمند ساخته شوند، تا زمانی دوام دارند که عملکرد آنها برقرار باشد و تداوم اقتصادی داشته باشند؛ هرگاه عملکرد از بین برود، ساختمان متروکه و مخروبه میشود. اگر معماری تنها به فرم تقلیل پیدا کند و پوستهای فاقد عملکرد ارائه دهد، محکوم به فرسودگی است؛ توانمندی واقعی در پیوند میان بنا، عملکرد، سرمایه، اجتماع و محیط معنا مییابد.
در مجموع، شعار «طراحی برای توانمندی» نه تنها یادآور اهمیت استحکام سازه و ایستایی بناست، بلکه تأکیدی است بر معماری که توانمندی زیستی، اقتصادی و اجتماعی را با عملکرد، عدالت محیطی و تابآوری همزمان پیوند میدهد. این شعار دعوتی است به طراحی محیطهای پایا و زنده که بستر رشد انسانها و جوامع را فراهم میآورد و در برابر بحرانها و تغییرات آینده تابآوری دارند.
