کنفرانس اقدام برای بحران اقلیمی
تگنه - در نخستین روز اکتبر ۲۰۲۵، ابتکار جهانی تازهای با عنوان شراکت شهرها و اقدام اقلیمی ۳۰ یا همان CAP30 رسماً معرفی شد. این برنامه با هدف همافزایی میان شهرها برای دستیابی به راهکارهای مشترک در برابر تغییرات اقلیمی شکل گرفته و تمرکز آن بر کاهش آلایندهها، تابآوری زیرساختها و گذار به الگوهای زیستپذیر شهری است. اهمیت CAP30 در این است که برای نخستینبار شبکهای جهانی از شهرها را در قالب یک چارچوب مشترک متعهد میکند تا هم از نظر برنامهریزی و هم از نظر اجرا، به اهداف کربن صفر پایبند باشند.
راهاندازی CAP30 پاسخی مستقیم به واقعیتهای اقلیمی و شهری امروز است. بیش از ۷۰ درصد گازهای گلخانهای جهان در مناطق شهری تولید میشود و همزمان، شهرها بزرگترین قربانی تغییرات اقلیمی هستند. موجهای گرما، سیلابهای ناگهانی، بحران آب و فشار بر زیرساختها تنها بخشی از پیامدهایی است که زندگی میلیونها نفر را تهدید میکند. CAP30 میکوشد از طریق ایجاد یک چارچوب همکاری جهانی، سیاستهای پراکنده را به برنامهای همافزا تبدیل کند و ظرفیت شهرها را برای اقدام مؤثر افزایش دهد.
در طراحی این ابتکار، سه محور اصلی مورد توجه قرار گرفته است: نخست، ایجاد سازوکارهای دقیق برای اندازهگیری و گزارشدهی در زمینه انتشار کربن و تابآوری شهری. دوم، توسعه ابزارهای مالی و سرمایهگذاری که شهرها را قادر میسازد پروژههای زیربنایی سبز را با سرعت بیشتری پیش ببرند. سوم، ترویج همکاری بین شهرها در قالب شبکههای دانش و تجربه، بهگونهای که شهرهای موفق بتوانند مدلهای خود را به دیگران منتقل کنند. این ساختار سهلایه باعث میشود CAP30 تنها یک بیانیه سیاسی نباشد بلکه به بستری اجرایی برای اقدام بدل شود.
یکی از نکات برجسته CAP30، تأکید آن بر عدالت اقلیمی است. بسیاری از شهرهای کوچک و متوسط، بهویژه در کشورهای کمدرآمد، توان فنی و مالی لازم برای اجرای سیاستهای اقلیمی را ندارند. CAP30 تلاش میکند این شکاف را پر کند و با فراهمکردن منابع مالی، آموزش و دسترسی به فناوری، شرایطی ایجاد کند که حتی شهرهای آسیبپذیر نیز بتوانند بخشی فعال از این حرکت جهانی باشند. این رویکرد مانع از آن خواهد شد که تنها کلانشهرهای ثروتمند در مسیر کربن صفر پیش بروند و دیگر شهرها عقب بمانند.
از سوی دیگر، CAP30 بر نقش مستقیم شهروندان تأکید دارد. بدون مشارکت فعال جوامع محلی، هیچ برنامه اقلیمی موفق نخواهد بود. از این رو، در چارچوب CAP30 پیشبینی شده که سازوکارهای مشارکت عمومی تقویت شود و شهروندان نه فقط مصرفکننده خدمات بلکه کنشگران تغییر باشند. تجربه نشان داده هرگاه شهروندان در برنامهریزی و اجرای پروژههای اقلیمی دخیل باشند، هم میزان پذیرش اجتماعی بالاتر میرود و هم پایداری نتایج تضمین میشود.
موضوع دیگری که در معرفی CAP30 مطرح شد، ضرورت نوآوری فناورانه در شهرهاست. استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر، سامانههای هوشمند مدیریت آب و برق، حملونقل عمومی پاک و ساختمانهای کممصرف بخشی از محورهای کلیدی هستند که در این چارچوب حمایت میشوند. CAP30 تأکید دارد که فناوری تنها زمانی ارزشمند است که با بستر اجتماعی و اقتصادی هر شهر سازگار باشد و منجر به کاهش واقعی کربن و افزایش تابآوری گردد.
تحلیلگران شهری، آغاز CAP30 را نقطه عطفی در دیپلماسی اقلیمی میدانند. تا امروز اغلب توافقها در سطح دولتها شکل گرفته بود اما این برنامه نقش مستقیم شهرها را به رسمیت میشناسد. شهرها که در خط مقدم بحران اقلیمی قرار دارند، اکنون میتوانند نهتنها بهعنوان اجراکنندگان سیاست بلکه بهعنوان طراحان و رهبران اقدام جهانی عمل کنند. همین امر باعث میشود CAP30 به یکی از مهمترین ابتکارات چندساله آینده تبدیل شود.
از نگاه تگنه، CAP30 را باید فرصتی تاریخی برای بازتعریف رابطه میان شهرنشینی و اقلیم دانست. اگر این چارچوب بهدرستی اجرا شود، میتواند الگویی تازه برای همگرایی جهانی ایجاد کند؛ الگویی که در آن شهرها نه عامل بحران بلکه موتور راهحل باشند. با توجه به شتاب تغییرات اقلیمی و فشار فزاینده بر محیط زیست، چنین ابتکاراتی تنها یک انتخاب نیستند بلکه شرط بقا برای شهرهای امروز و فردا محسوب میشوند.
